YEREL YÖNETİMLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇALIŞTAYI

            6331 sayılı yasa kapsamında yürütülen çalıştırmalar doğrultusunda; Mersin Büyükşehir Belediyesi Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Şube Müdürlüğü tarafından; Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğini sağlamak, iş kazası sayılarını düşürmek, meslek hastalıklarını önlemek, çalışma ortamlarını iyileştirerek daha güvenli ve sağlıklı hale getirilmesinde rehberlik ve koordinasyonu sağlamak amacı ile 24 Ekim 2024 tarihinde başlattığı Çalıştay zincirinin 3. Oturumu ; 17 Nisan 2025 Perşembe günü saat 09.30-16:30 saatleri arasında, Toroslar Belediyesi Yunus Emre Kültür Merkezi toplantı salonunda,5 konu başlığı altında “YEREL YÖNETİMLERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇALIŞTAYI,  Büyükşehir Belediyesi,13 İlçe Belediyesi, MESKİ, Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Baro, Mersin Tarsus Organize Sanayi Bölgesi, Elektrik Mühendisleri Odası, Makine Mühendisleri Odası katılımları ile gerçekleştirilmiş olup, her masanın değerlendirme özet raporu aşağıda sunulmuştur.

İŞ EKİPMANLARI VE PERİYODİK KONTROLLER MASASI ÇALIŞTAY SONUCU

 1.      Kurumlar kendi bünyesinden çalışana eğitim aldırarak periyodik kontrol yetkilisi olarak görevlendirebilir veya periyodik kontrolleri Bakanlık tarafından akredite/yetkilendirilmiş kurum yada kişilere hizmet alımı yoluyla yaptırabilir.

 2.      İş Ekipmanlarının bakım ve onarımları:

 -Kurumlar bünyesinde bulundurduğu iş ekipmanlarının envanter listesini oluşturulmalı,

- İş Ekipmanlarının kullanım ve bakım talimatlarına uygun şekilde bakımları/kalibrasyonları yapılmalı,

- İş ekipmanlarına ait bakım kartları çalışanlar tarafından kolay anlaşılacak şekilde oluşturulmalı,

- İş ekipmanlarına yapılan bakımların kayıt altına alınarak arşivlenmeli,

      3.     İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrolü

            Kurumlar iş ekipmanlarının periyodik kontrollerini ‘İş ekipmanlarının kullanımında ’’Sağlık ve    Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ ne uygun standart ve periyotta yaptırmalı. Hizmeti gerçekleştirilmeden en geç bir gün önce İSG KATİP sistemindeki örneğe uygun sözleşme düzenlenir ve karşılıklı olarak imzalanır. İş ekipmanının bakımını yapan kişiler, bakımını yaptığı ekipmanın periyodik kontrolünü gerçekleştiremez.

4.      İş Ekipmanları periyodik kontrol sürecinde akredite olan meslek odalarından destek alınmalı.

 5.      İş Ekipmanlarının mevzuata uygun şekilde işletme, bakım ve onarım, periyodik kontrol talimatları oluşturulmalı.

 6.      İş Ekipmanlarının periyodik kontrol durumlarının izlenmesi için etiket vb. yöntemler kullanılarak kontrolü yapılmalı.

 7.      İş Ekipmanlarının takibinin yapılması için envanterinin çıkarılarak bilgisayar programlarından faydalanılmalı.

 8.      İş Ekipmanları, kullanım yeterliliği olan çalışanlar tarafından kullanılmalı. İhtiyaç halinde Mesleki Yeterlilik Eğitimi aldırılmalı. Yeterliliği olmayanların kullanımı engellenmeli. Sağlık durumu iş ekipmanı kullanmaya uygun olmayan çalışanların işyeri hekimi tarafından tespit edilip; ekipman kullanımı engellenmeli.

 9.      İş Ekipmanlarından kaynaklanan ramak kala olaylar ve kazaların kök neden analizi yapılarak, kazaya neden olan hususlar ile ilgili bakım ve onarımlar yapılmalı ve yeniden periyodik kontrole tabi tutulmalı.

ALT İŞVEREN ASIL İŞVEREN İLİŞKİLERİ MASASI ÇALIŞTAY SONUCU

KANUNİ ZORUNLULUK

-İşverenin temel yükümlülüklerinden biri olan işçilerini gözetme borcuna dayanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (“İSGK”) madde 4 uyarınca işveren, işyerinde çalıştırdığı işçilerinin sağlık ve güvenliğini sağlamak ve korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Buna ek olarak İSGK madde 22’de, altı aydan uzun süreli asıl işveren-alt işveren ilişkilerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturma yükümlülüğü düzenlenir. İşbu düzenlemelerin dayanağının İş Kanunu’ndan kaynaklanan işverenin işçilerini gözetme borcu olması nedeniyle, doktrin ve Yargıtay görüşlerinde, alt işverenin işçilerinin işyerinde uğradıkları iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda doğan maddi ve manevi tazminat talepleri de asıl işverenin müteselsil sorumluluğu kapsamında olduğu değerlendirilir. - Alt İşveren ile asıl işvene arasında yapılan sözleşmede ek olarak İSG şartnamesi de yapılmalıdır. (Örnek MESKİ ) -Bu sözleşme kapsamlı olarak yapılmalı, yapılacak işle ilgili olası tüm iş kazası ve güvenlik her türlü risk/ihtimal göz önüne alınmalıdır.

 - Sözleşeme de ayrıca asıl işveren ve alt işveren tarafından verilecek eğitim programları, programların süre ve şekilleri, zamanları da belirtilmelidir.

Programlar çalışanın eğitim durumu, kavrama kapasitesi dikkate alınarak gerekirse örnek (demo) örneklerler canlandırmalı olarak verilmeli, çalışanın eğitimden tam olarak faydalanması sağlanmalıdır.

 -İş güvenliği konusunda, alt işveren tarafından işe alınacak çalışanlara ait tüm güvelik taraması (sadece adli sicil olarak değil, aynı zamanda hakkında başlatılan ve/veya devam eden soruşturmalar da dikkate alınarak) yapılmalı, yapılacak işin özelliğine göre istihdamı sağlanmasına izin verilmelidir. - Asıl işveren İSG uzmanları alt işverenle yapılan İSG sözleşmesinde belirtilen hususların tam olarak uygulanıp uygulanmadığını haberli (planlı)/habersiz olarak denetimlerle kontrol edilerek, görülen eksiklikler ve önlemler alınmalıdır. Ayrıca yapılan bu denetimlerde sadece evrak üzerinden değil de verilen eğitimlerin çalışan tarafından tam olarak algılanıp algılanmadığı, çalışanla birebir iletişe geçilerek yaptığı işin riskleri konusunda ve muhtemel kaza karşısında ne gibi önlemler alabileceği teyit edilmelidir.

İŞ KAZALARINDAKİ HUKUK MEVZUATI MASASI ÇALIŞTAY SONUCU

1-      İş kazalarına %88 oranında güvensiz davranış, % 10 oranında güvensiz ortam, %2 oranında öngörülemeyen sebepler (doğal afetler gibi) neden olmaktadır. Tedbirsiz davranışların önüne geçilebilmesi için İSG Eğitimlerinde bu konuda bilinçlendirme yapılmalıdır.

 2-      İş Kazası gerçekleştiğinde, 3 işgünü içerisinde bildirim yapılmaması halinde kurum ceza almaktadır. Olumsuzluk yaşanmaması için hastaneye giden çalışanların amirlerine bilgi vermesi tavsiye edilmelidir. Çalışanlardan mesai saatleri dışında, çalışanların iş kıyafeti ile dolaşmamaları istenmelidir.

3-      İşin yürütümü sırasında kendisini kötü hissettiğini ifade eden çalışanların iş yeri hekimine yönlendirilmesi, kalp krizi ya da beyin kanaması gibi rahatsızlıkların yaşanmaması için önemli olabilir.

 4-      İş kazası olarak bildirim yapılmasının kuruma herhangi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Sadece istatistikleri arttırır. Bildirim yapılmaması halinde, işçinin şikâyet etmesi durumunda bildirim yapılmadığı için kurum suçlu duruma düşebilir.

 5-      Bir sonraki toplantıda her Çalıştay konusu ile ilgili (özellikle hukuk masasında) sendika temsilcisi de bulunursa daha geniş kapsamlı, çalışanları da kapsayan bir çalışma ortaya çıkacaktır. İnsan hakları konusunda uzman hukukçu da davet edilmesi düşünülebilir.

 6-      İş Kazalarında sorumlu işveren kapsamına, işin niteliğine göre, birim müdürleri, şefler ve amirler de girebilmektedir. Çalışanlara görev tanımı dışında iş yaptırmamaya özen göstermek kazaların sayısının ve şiddetinin azalmasında olumlu şekilde etki edebilir.

 7-      Kamu kurumlarında ihale ile hizmet alımlarında şirketlerin şartnamelerine iş kazaları ile ilgili sigorta yapılması yönünde ek yapılması tavsiye olunmaktadır. Kurumlar da çalışanlarını iş kazalarına karşı sigorta ettirebilirler.

 8-      Çalışanların etkin ve verimli değerlendirilebileceği bir pozisyonda çalıştırılması, sağlık problemlerinin göz önüne alınarak görevlendirilmesi gerekir. Çalışanların hastalık tanısı aldıklarında amirlerine bilgi vermeleri gerektiği konusunda bilinçlendirilmeleri iyi olacaktır.

TEHLİKE VE UYARI İŞARETLERİNİN ÖNEMİ MASASI ÇALIŞTAY SONUCU

 Sağlık ve güvenlik işaretlerinin güncel ve standartlığının sağlanabilmesi için ISO 7010 un TSE tarafından türkçeleştirilmiş halinin uygun bir bedel ödenerek lisanslı olarak indirilmesi gerekmektedir. Merdiven altı ve standart dışı işaretlemeler yapılmaktadır. Dış teminlerde teknik şartname ile teminlerin mevzuat ve standartlara uygunluğu sağlanmalıdır.

Sağlık ve güvenlik işaretleri tek başına yeterli değildir. Bir makinanın dişlileri gibi acil durum planı, risk analizleri, tahliye senaryoları, uygun ekipman ve kkdler gibi diğer uygulamalarla birlikte çalışmalıdır. Tek başına anlam ifade etmemektedir.

Sağlık ve güvenlik işaretlerine bir gider olarak bakılmamalıdır. Bu işaretler için tüm toplumda, işyerlerinde kültür oluşturulmalıdır. Vatandaşlar bile bu işaretleri bilmelidir.

Uyarı levhalarında işyerinin kendi risk haritası ve adep başlıkları esas teşkil eder. Risk faktörü majördür. Baret takma emri aslında risk faktörünün neticesidir.

Örneğin tek başına elektrik panosu uyarı işareti yetmez… Bununla birlikte açıklayıcı ve zorunluluk bilgileri de verilmelidir. Çıplak elle dokunmayınız, ölüm tehlikesi, sadece yetkili personel gibi…

Sağlık ve güvenlik işaretleri var diye o yerlerin mevzuata uygun olduğu anlamına gelmemektedir. Örneğin acil durum çıkış levhası astığımız için o kapı – o koridor asla kaçış yolu olmaz. Orasının mevzuata uygun şekilde düzenlendikten sonra o levhalar asılabilir.

Etkinliklerle eğitim ve farkındalık kültürü oluşturmamız gerekmektedir. Bunu yapabilmek için de yetkin olmamız şarttır.

Sağlık ve güvenlik işaretlemelerinde zamanla mesleki körlük, işletme körlüğü oluşmaktadır. Ufak etkinliklerle bunun güncel tutulması gereklidir. Örneğin koridorda hangi levhalar var, hatırlıyor musunuz? Gibi

Levhalar alakasız yerlerde olmamalıdır. Riskin olduğu yerlerde olmalıdır. Örneğin girişlerdeki toplu levhaların etkinliği azdır. Bizzat tehlikenin olduğu yerlerde örneğin forkliftin çalıştığı sahada olmalıdırlar.

İyi uygulama örneklerini yaygınlaştırabilmek, başarılı çalışmaları onurlandırabilmek için mesleki geziler yapılmalıdır. Ya da toplantılarda 1 saat gibi bir süre iyi uygulama örneklerine verilmelidir.

Motto: levhaları astığın için orası güvenli hale gelmez… Orası mevzuata uygun düzenlenerek güvenli hale getirildiği için sağlık ve güvenlik işaretlerini takılabilir.

Ergonomi Nedir?

Çalışanlar için en büyük risklerden biri meslek hastalığıdır. Meslek hastalığının temelinde yatan tehlike kaynağı ise tekrarlı hareketlerdir. Yapılan işin özelliğine, iş yerinin özelliklerine ve çalışanın özelliklerine göre tekrarlı işler belirli bir süre sonunda kişiler üzerinde bazı etkiler yaratmaktadır. Ergonomi tüm bu süreçleri ele alan, işin çalışana göre dizayn edilmesidir. Diğer bir tanımı ise işin çalışma süresince çalışana hasar bırakmaması üzerine planlama yapılmasıdır.

Ergonomi Çeşitleri Nelerdir?

Günümüzde ergonominin sadece elle taşıma yapılan işlerde kişisel bazlı gerekli olduğu düşünülmektedir. Ergonomi sadece fiziksel olarak tasarlanan bir plan değildir. Birçok ergonomi çeşidi vardır.

Fiziksel Ergonomi: Kişisel bazlı yaklaşımlarla çalışanın işin etkilerinden korunması şeklinde tanımlanabilir.

Kavramsal Ergonomi: İnsan ve Organizasyonun düşünme sistemi hakkında yapılacak değişiklikleri ifade eder.

Organizasyonel Ergonomi: İşletme veya Kurumun; düşünme şekli, hedefleri, politikaları ve prosedürlerine yapılan değişikliklerle gelen uygulamalara verilen addır.

Fiziksel Ergonomi Nedir?

Ham madde, Ürün, Mamül, İş Ekipmanı, Ofis Malzemeleri yüzlerce farklı malzeme iş yerlerinde taşınmaktadır. İşin yürütümünde taşınması gereken bu malzemelerin çalışanlara en az etkiyi bırakacak şekilde tasarlanması fiziksel ergonominin gerekliliğidir. Sadece meslek hastalığı açısından düşünmemek gerekir. İş kazalarının sebeplerinin arasında  yanlış taşıma, kaldırma şekilleri olduğunu biliyoruz.

Kavramsal Ergonomi Nedir?

İşletmenin (Organizasyon) ve çalışanın düşünme yapısının iyileştirilmesi ve ergonominin ölçülebilir değerler ile geliştirilmesidir. Çalışanın sağlığı ve İşletmenin hedeflerinin ortak vizyon ile planlanmasıdır. İnsan ve Ekranlı araç Etkileşimi, Psiko-sosyal etkileşimler, çalışma stresini hedef alan bu çalışma organizasyonun ve insanın düşünme sistemini hedefler

Organizasyonel Ergonomi?

Bu Ergonomi çeşidi Organizasyonun Hedefleri, Politikaları ve Çalışma Şekillerinde değişimleri anlatmaktadır. Yapılan işlerin tamamında gerçekleşen süreçlerin teknik açıdan geliştirilmesidir.

İş Hayatında Ergonominin Yeri

İnsanlar, iş hayatında belirli işleri belirli zamanlarda gerçekleştirir. İşlerini yaptıkları esnada bir takım hareketler yapmak durumundalar. İster zorlayıcı olsun ister basit bu hareketler insan üzerinde zamanla etkiler bırakır. İşin doğru şekilde yapılması ve belirlenen zamanın iyi planlanması fiziksel riskleri minimuma indirmek için önemli bir unsur.

İşin gereği olan fiziksel hareketleri doğru bir şekilde yapmak çalışana minimum etki bırakır. Ancak Ergonomi sürekli iyileştirme gerektiren bir kavramdır. Çalışanın iş yükünü mekanik araçlarla veya doğru dizayn ile minimuma düşürerek sağlıklı iş yükü oluşturulabilir.

YEREL YÖNETİMLERDE ERGONOMİK SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1. İşe alımlarda işe uygun çalışanın belirlenmemesi, sonrasında planlama yapılması.İşe alım prosedür ve protokollerinin hazırlanması, işe alım komisyonlarında İş Yeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı bulundurulması,

2. Kişisel Koruyucu Donanım alımlarında ergonomik etkinlik değerlendirmesinin yetersizliği.

3. Kişisel Korucu Donanım alımlarında komisyon kurularak çalışanların da görüşlerinin yer aldığı öneri ve isteklerin değerlendirilmesi.

 4. Çalışanöneri anketlerinde ergonomi başlığının olmaması ya da yetersiz olması.

 5. Çalışanöneri anketlerine ergonomi başlığı eklenmesi, detaylandırılması ve çalışanlara ulaşmasının sağlanması.

 6.  İl ve ilçe Belediyelerinde ergonomi alanında standart uygulamalar yapılmaması.

 7. Büyükşehir ve ilçe Belediyelerinin ergonomi alanında komisyon kurarak uygulamaları standart hale getirmesi.        

Sonuç: Yerel yönetimlerde İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda birlik oluşturmak amacıyla yapılan çalıştayımızın, Yerel Yönetimlerde merkezi görüş ve öneriler sunmalarına olanak sağlayan, önemli tespitlerde bulunulmuştur. Masalarımızda İş ekipmanlarının bakım onarımları ve periyodik kontrollerinin yapılmasının önemi, Alt İşveren ve Asıl İşveren arasındaki ilişki ve kanuni zorunluluklar, İş kazalarının önlenmesi ve hukuki süreçleri ,tehlike ve uyarı işaretlerinin önemi, iş sağlığı ve güvenliğinde ergonomi nedir, çeşitleri nelerdir, ergonomik sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgili fikir alışverişinde bulunulmuştur.

Çalıştay sonunda bir sonraki toplantı 2025 yılı Haziran ayında Mut Belediyesinin ev sahipliğinde gerçekleştirilmesi planlanmıştır.

            Emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunarız.

            Saygılarımızla